यत्र नार्यस्तु पूज्यन्ते रमन्ते तत्र देवताः।यत्रैतास्तु न पूज्यन्ते सर्वास्तत्राफला क्रिया:॥ Transliteration:yatra nāryastu pūjyante ramante tatra devatāḥ।yatraitāstu na pūjyante sarvāstatrāphalā: kriyā:॥ English Translation:Where women are honoured, divinity blossoms there.And where they are Dishonoured, all actions remain unfruitful. Hindi Translation:जहां स्त्रियों का आदर होता है, वहां देवता रमण करते हैं ।जहां उनका का आदर नहीं होती, वहां सब काम निष्फल होते हैं। अतुलं तत्र तत्तेजः सर्वदेवशरीरजम्।एकस्थं तदभून्नारी व्याप्तलोकत्रयं त्विषा॥ Transliteration:atulaṃ tatra tattejaḥ sarvadevaśarīrajam।ekasthaṃ tadabhūnnārī vyāptalokatrayaṃ tviṣā॥ English Translation:The incomparable radiance that was born from all gods and pervaded the 3 worlds,came to one place and took the form of a woman. Hindi Translation:सभी देवताओं से उत्पन्न हुआ और तीनों लोकों में व्याप्तवह…

Sanskrit shlok: दाक्षिण्यं विरूपामपि स्त्रियं भूषयति, सुरूपामपि अदाक्षिण्यं दूषयति। Transliteration: dākṣiṇyaṃ virūpāmapi striyaṃ bhūṣayati, surūpāmapi adākṣiṇyaṃ dūṣayati। English translation: Civility adds grace even to an ugly woman, while the absence of it takes away the grace of even the pretty one. Hindi translation: शालीनता कुरूप स्त्री को भी सुन्दर बना देती है और अशालीनता सुरूप स्त्री को भी असुन्दर। Well said, indeed! It is your behavior that makes you liked or desired by others. Your looks can only make you appear attractive momentarily, what truly adds to your beauty is your gentle civilized nature, decency and gracefulness.

“रङ्गोऽतिविशालो मदनापहारी”(raṅgo’tivishālo madanāpahārī)“Holi is vast in colors and steals away the heart.” “प्रेमलिप्सविलीनं होलिका खेलः”(premalipsavīlīnaṁ holikā khelaḥ)“Holi, the game of love, smeared in affectionate hues.” “होलिकाविलासः प्रेमरसाभिलाषः”(holikāvilāsaḥ premarasābhilāṣaḥ)“Holi festivities, the desire for the nectar of love.” “विरहदहनं होलिकाज्वाला”(virahadahanaṁ holikājvālā)“Holi bonfire, burning away the separation.” “होलिकारागसारं प्रेमरससारम्”(holikārāgasāraṁ premarasasāram)“Holi’s essence, the essence of the elixir of love.” “वासनाविलीनं होलिका रसलीला”(vāsanāvilīnaṁ holikā rasalīlā)“Holi, the play of love, immersed in desires.” “अतिरंगविलासं होलिका उत्सवः”(atiraṅgavilāsaṁ holikā utsavaḥ)“Holi, the celebration of excessive merriment and joy.” “संगीतसारं होलिका संगीत”(saṁgītāsāraṁ holikā saṁgīta)“Holi, the essence of music, the music of love.” “संगीतरससारं होलिका संगीत”(saṁgītarasasāraṁ holikā saṁgīta)“Holi, the essence of musical elixir, the music of love.” “आदिरसविलीनं होलिका प्रेम”(ādirasavilīnaṁ holikā…

सद्यः प्रमोदः समुद्धृतः सर्वे लोकाः,रसं विभाव्य मनसा समर्प्य च।सख्या नृत्यैः कुसुमैः खेलिता बहुधा,स्फटिका-पट्टाः पुरतः समर्प्य च।। सन्ततं विकासं यथा नभसः सौम्यं,होलिकावज्रेण विधातुमार्गाः।शांत्या विवर्णा इव पट्टिका माल्या,आविर्भूताः प्रियाः इव सर्वतः।। (अनुवादः)होली, धरती पर सर्व लोगों को हर्ष का मौसम दिखाता है,रसों को भावनात्मक रूप से अभिव्यक्त करता है।मित्रता के साथ फूलों के संग अनेक खेले जाते हैं,स्फटिक की पट्टियों को समर्पित किया जाता है। आकाश की सुंदरता के तरह स्थितिगत विकास,होलिका के वज्र से मार्ग निर्धारित किया जाता है।माल्यों की तरह धरा स्वयं विविध रंगों में रंगी होती है,सभी तरफ से प्यारी उपस्थितियाँ स्थापित होती हैं।

सुपुत्रः सुग्रहाणि निमन्त्रितः जनस्य अभिवादयति। एकादशे ज्येष्ठमासे प्रतिवर्षि नृपः नन्दनं पितरम् स्मरति एव। एषः दिनः पितृदिनम् अस्ति, ज्येष्ठः मासः कार्तिकः। पितृदिनस्य अर्थं मुख्यं स्वामित्वं एव नहि, बलादिकं नहि। यदि किंचित् सख्यं अपि स्वीकृत्य समाचरेत्। विशेषतः अध्यापकः ब्राह्मणः कुलीनः पुरुषः स्वकुलस्य श्रेयसि स्थितः निरीक्षणीयः इति वेदन्तं प्रचयः। पितरं प्रति सुदृढः भक्तिः सर्वेषाम् विद्यानाम् अद्यापि बढ़ति। अनुशासनं, सद्गुणं च परम्परायाम् उपास्यमानं तस्य सदैव शिक्षायाः नायकः सतीति मन्यन्ते। पुत्रः अतीव स्वीयं पितरं सम्मानयितुं शीलवान् सत्यवान् च भवति। पितुर्नामकरणे, विद्यायां या आध्यापने, आशीर्वादे च पुत्रस्य सर्वत्र सहाय्यं करोति। पितरं स्मरन्तः, सख्यं रचन्तः, प्रेमाभावेन बद्धाः पुत्राः समृद्धिमान्ति। एवम् पुत्रैः पितृभक्तिरेव महत्त्वपूर्णा भवति। न ह्यतो धर्मचरणं किञ्चिदस्ति महत्तरम्।यथा पितरिशुश्रूषा तस्य वा वचनक्रिया॥ Transliteration: na hyato dharmacaraṇaṃ…

बसन्तपञ्चम्याः एक विशेषः पर्वः अस्ति, यो हिन्दू धर्मे प्रतिवर्षे माघमासस्य शुक्लपक्षे सम्पद्यते। एषः पर्वः वसन्तस्य सुंदरतायाः, सरस्वतीदेवतायाः पूजायाः, और बसन्तरितुस्य आगमनस्य च स्मरणीयः अस्ति। बसन्तपञ्चमि अस्मिन पर्वे, बालाः वसन्तस्य सुन्दरताया आकर्षिताः भवन्ति चेतना च। वृक्षाः पुष्पैः शोभन्ते, पुष्पाणि गृहेषु सज्जन्ते च। वसन्तऋतोः सौन्दर्यं दृष्ट्वा वाताः सुगन्धं प्रचलन्ति, और आकाशे विचरन्ति विविधाः वन्यविहारिणः। सरस्वतीदेवी, ज्ञानस्य देवता, बसन्तपञ्चमि दिने विशेषं पूज्यते। सरस्वतीदेवी वीणां धारयन्ती, हंसे वाहिनी, पुत्रान् शुक्रबुद्धिः एव ददाति। बालाः तदाऽपि शिक्षाशास्त्रेषु प्रवृत्तिं प्राप्नुवन्ति। बसन्तपञ्चम्यां, रंगबिरंगी बसन्तरितुस्य आनन्दं अनुभवन्ति भारतीयाः। पतङ्गाः आकाशे उड्डीपयन्ति, बालाः गुलाबपुष्पाणि छित्वा, रङ्गीनीभूतानि आकृतिः रचयन्ति। इत्थं, बसन्तपञ्चमि अद्भुतं पर्वं हिन्दू समाजे प्रचलति। योऽयं पर्वः वसन्तस्य सौन्दर्यं, सरस्वतीदेवतायाः पूजायाः, और साहित्यिक क्रीडायाः प्रतीकः अस्ति, तस्य सर्वेषाम् भारतीयानाम् हृदये…

बसन्तपञ्चम्यां सर्वे हिन्दवः विशेषतः उत्तरभारतीयाः उत्सवं मनान्ति। बसन्तपञ्चम्यां प्रायः फाल्गुणमासस्य शुक्लपक्षे पञ्चमीतिथौ आस्ते। इत्थमास्तां सम्प्रेक्ष्य जगति सुरुचिरूपेण विकसती वसन्तऋतुः आरम्भं गच्छति। बसन्तपञ्चमि हिन्दूणां परमपुराणे उल्लिखिता। पुरातनकाले एकः राजा भर्गव नामकः अतीव तपस्वी एकः राजा अभवत्। स एकदा तपस्यन्तो देवालये प्रविश्य सर्वदेवताः पूजयामास इष्टान् अवश्यान्तान् दत्त्वा। तत्र बसन्तकाले सर्वे देवताः अतीव सुन्दररूपेण प्रकटान् अवलोक्य राजानम् आशीर्वादैः समृद्धया अभिनन्दन्ति। तथा च स राजा तेषां सह सुखमेव भुङ्क्ते। तदा एकदा वारिधाराः सुवर्णरूपैः तथा पुष्पवृष्टिभिः च सञ्चन्दन्ति। स तु राजा तानि सर्वाणि पुष्पाणि स्वीकुर्वन्नेव अनुभूति-सुखमनुभूतवान् अभूत्। ततोऽनन्तरं तस्य देवाः पूर्वोक्तैः रूपैः च आसन्। तत्र देवाः बोधयन्ति राजानम् अग्निपुरुषं तत्र उपस्थितमिति। राजा तु देवताभ्यः प्रीतिं प्राप्नोति एवं सुखितोऽपि अत्यन्तं भक्तिभावेन आसीत्। ततो देवाः राजञ्च प्राप्नुवन्ति…

बसंतपञ्चम्यां सर्वजगतां बहुत्वे विद्यमाना, वसन्तस्य प्रारंभे आस्ते। भारते बसंतरितौ मुख्यं रूपेण पञ्चम्यां पूजा क्रियते। बसंतपञ्चमी हिन्दू कैलासे गिरिक्षेत्रे नागर्यामाशुकुले भरतखण्डे सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्यायां सन्ध्याया बसंतपञ्चमी इत्युक्ता। वसन्तपञ्चम्यां सूर्योदयकाले उदयकाले पूजाक्रियाः प्रारंभाः सन्ति। प्रदोषकाले च मा भक्तियुक्ताः प्रयागे स्नानाय योग्या विद्यन्ते। एतानि तिथयः योग्याः योग्या इत्युक्ताः वसन्तपञ्चम्याः, प्रदोषकाले सूर्योदयात्प्रारंभाः क्रियाः इत्युक्ताः। बसंतपञ्चमी एकं भारतीयः हिन्दू पर्वं सन्ति, ज्योतिष्यात् माघः मासः योज्यते, तदा षष्ठीति पञ्चमी। सन्ध्यामध्याह्नयोः पूजा क्रियते। सरस्वतीं च तां नौमि वागधिष्ठातृदेवताम्।देवत्वं प्रतिपद्यन्ते यदनुग्रहतो जना:।। भावार्थः मेरा वाणी की अधिष्ठात्री देवी सरस्वती को नमस्कार! इनकी कृपा से मानव देवता जैसा बन जाता है। शारदा शारदाभौम्वदना। वदनाम्बुजे।सर्वदा सर्वदास्माकमं सन्निधिमं सन्निधिमं क्रिया तू। भावार्थः…

सर्वेभ्यः नमः। बसन्तपञ्चमी नाम एका हिन्दू पर्वन्तर्गत आसीत्। एषः पर्वः वासन्तस्य आरम्भे आगच्छति और्जितं समर्थनं च भवति। वासन्ते प्रकृतिरूपिणी भवति, यत्र सर्वाणि वन्यानि पुष्पाणि च प्रकाशमानानि भवन्ति। तस्मिन् समये बसन्तपञ्चमी पर्वः सम्प्रकृतया मन्यते। बसन्तपञ्चम्याम् सूर्योदये च, वसन्तपुष्पाणि यानि विविधानि भवन्ति, तानि सर्वेभ्यः ब्राह्मणेभ्यः दानं कुर्युः। पुष्पैः देवताः पूजिताः सन्ति, यथा सरस्वती देवी। बसन्तपञ्चम्याम् या देवी सरस्वती आसीत्, तामेव पूजयितुं आगमिष्यति। बसन्तपञ्चमी एकः विद्यायाः पर्वः अस्ति। इति हिन्दूधर्मे सरस्वती देवी ज्ञानम् अथवा विद्या का प्रतीकः मान्यते। इस पर्वे सरस्वती देवी पूजां कुर्वन्ति, ज्ञानेन विवृतिं यान्ति च अतः विद्यायाः सर्वेभ्यः अनुग्रहं करोमि। बसन्तपञ्चमी नाम एकः क्रीडापर्वः अस्ति। इति भारते खगोलशास्त्रस्य अनुसारं, वासन्तिक ऋतुसमाप्तेः दिने एकः खेलः आरम्भः भवति। लोगः यथा रंगबिरंगी पतंगानि…

बसंतपञ्चम्याः अनुसन्धानं संस्कृतभाषया क्रियते तत्र सुल्लेखानां, रेखानां, चित्राणां, गानानां, नृत्यानां, आदि कलानाम् अनुसन्धानं भवति। बसंतपञ्चमी एका भारतीया पर्वान्तराणि सन्ति यानि हिन्दूनां विशेषे ब्राह्मणानां सरस्वत्याः देवतायाः अर्पणं क्रियते। यः च बसंतपञ्चम्याः पर्वः आसीत्, तस्याः अवधारणं तु संस्कृते लेखनं युक्तिभिः परिपूर्णं भवति। इदं बसंतपञ्चम्याः अनुसन्धानं संस्कृतभाषायां प्रतिबद्धं आसीत्। बसंतपञ्चमि वसन्तस्य प्रारंभः स्यति। वसन्तः ऋतुः उत्तरायणे मासे फाल्गुणे प्राप्ते तत्र पञ्चम्यां दिवसे सरस्वत्या अर्चनं विशेषतः क्रियते। सरस्वती भगवती ब्रह्मणो बुद्धिरूपिणी देवता अस्ति। सा विद्यां बुद्धिं च प्रददाति। अतः सरस्वती देवताया अर्चनाय उपयुक्तं दिवसम् पञ्चम्याः भगवती भारतस्य सर्वभूतानां विद्यायाः परमं स्थानं प्राप्ते तत्र बसंतपञ्चमि उपोष्यति। भगवती सरस्वती स्वर्गस्था देवी अस्ति। सा ब्रह्मणः पत्नी च भगवती। सर्वज्ञत्वं, सर्वविद्यानाम् अधिपतित्वं च तस्या अस्ति। या कुन्देन्दुतुषारहारधवला या…