सामन्यतया देवतापूजार्थं दिवासमय: एव प्रशस्त: । किन्तु शिवरात्रिपर्वणि तस्य नामानुगुणं रात्रिरेव प्रशस्तकाल: पूजार्थम् ।सम्पूर्णम् उपवासं कृत्वा रात्रौ जागरणम् आचरणीयम् । रात्रौ एव पूजा करणीया इति । कलियुगे चतुर्दश्यां रात्रौ केवलं भूमौ सञ्चरन् समस्तस्थावरजङ्गमेषु सङ्क्रमिष्यामि । समग्रे वर्षे कृतं पापं परिहरामि । दिवासमये तद्दिने एवं महिमा न भवति इति महेश्वर: एव अवदत् इति शास्त्रवाक्यम् अस्ति । शिवरात्र्याचरणं स्यात् शिवस्य प्रियं यथा शिवस्य ध्यानानन्द: आत्मगुणसम्पत्ति: अत्यन्तं प्रियौ स्त: । सर्वभूतेषु दया, निरसूया, शुचित्वम्, अनायास:, क्षमागुण:, अकार्पण्यभाव:, मङ्गलं, दुराशां विना जीवनम् इत्येतानि एव अष्ट आत्मगुणा: । अहिंसा, सत्यम्, अक्रोध:, ब्रह्मचर्यं च अस्मिन् व्रते अपि आचरणीयम् । पूर्वदिने रात्रौ उपवासं कृत्वा प्रात: नित्यकर्माणि समाप्य शुचिर्भूत्वा निर्विघ्नतया व्रतमिदं परिसमाप्तिं गच्छतु इति प्रार्थनां समर्प्य सङ्कल्पं कुर्वन्ति…

सुपुत्राय सुमुखाय विद्महेगजाननाय धीमहितन्नो गणेश प्रचोदयात्॥ वक्रतुण्डाय विघ्ननाशिनेगणाधिपाय धीमहितन्नो गणेश प्रचोदयात्॥ धृतराष्ट्रो विनयोगोधृतःकुण्डली कुलावान्विकटः खलसूदनोऽबलोविराजमानो गणेश्वरः॥ अभीप्सितं चास्य देवस्यदरिद्रो न भवेन्नशःमहाकविः कवितार्थश्रीःकविराजन्यपूजितः॥ सर्वकार्येषु सर्वदाविघ्ननाशः प्रचोदयात्गजाननो गजवाहनःगजेन्द्रः विनयोद्धृतः॥ सर्वज्ञः सर्वविद्येशःसर्वाधारः सर्वस्वःसर्वात्मा सर्वदृष्टिःसर्वानुग्रहकारणम्॥ तस्य वास्त्रं कञ्चिद्दिव्यंमृणालद्यूतिकं कपिःस्त्रीजीवितमुदीक्षितंस्याद्विज्ञाने सुरापतिः॥ गजाननं भूतगणादिसेवितंकपित्थ जंबूफलसारभक्षितम्उमासुतं शोकविनाशकारणंनमामि विघ्नेश्वरपादपङ्कजम्॥

सखा मम पिता अस्ति। स अत्युत्तमः और्जस्यशाली च सन्निधाने। पितुर्मम सर्वदा मार्गदर्शकः अस्ति। स अनुरक्तः सज्जनपुरुषः एव योग्यतया पूज्यते। पितुः प्रति मम आदरः सदैव बढ़ति। तस्य उपकारेषु असंख्येयः संघट्टति। स एकः मनोहरः कथाकथनशीलः अस्ति। पितुर्मम सदा सान्त्वना-पूरितः अस्ति यः मातृभाषायाम् च भाग्यशाली समर्थानां सभारितुम्। अस्मिन पितरि अद्वितीयं प्रेमं अनुभवामि, यो मम जीवने एकं अद्वितीयं आश्रयः।

महो अर्णः सरस्वती प्र चेतयति केतुना ।धियो विश्वा वि राजति ॥१.३.१२॥ Transliteration:maho arṇaḥ sarasvatī pra cetayati ketunā ।dhiyo viśvā vi rājati ॥1.3.12॥ English translation:Oh Devi Saraswati, you have been imparting knowledge to us from your vast ocean. Please adorn this universe with your immense intellect. Hindi translation:हे देवी सरस्वती, आप अपने विशाल सागर से हमें ज्ञान प्रदान कर रही हैं।कृपया इस ब्रह्मांड को अपनी अपार बुद्धि से सुशोभित करें। सरस्वति महाभागे विद्ये कमललोचने ।विद्यारूपे विशालाक्षि विद्यां देहि नमोऽस्तु ते ॥ Transliteration:sarasvati mahābhāge vidye kamalalocane ।vidyārūpe viśālākṣi vidyāṃ dehi namo’stu te ॥ English translation:Oh great Goddess Saraswati, the lotus-eyed personified knowledge.Oh goddess with large-eyes, taking the form of the whole universe,…

स्वतंत्रता दिनस्य अन्तर्गत राष्ट्रीय स्वतंत्रता दिवसः, भारतस्य संविधानस्य अध्याये स्थितः “गणराज्य” परिसरे समर्पितः, प्रतिवर्षे 26 जनवरी तिथौ आचर्यते। भारतस्य गणतन्त्र दिवसस्य नामन्तरे अस्मिन दिवसे राष्ट्रपतिः पञ्चतन्त्रतन्तुं पूर्णतया प्रशिक्षयन्ति, यहाँ राष्ट्रपतिना संसद्युपस्थित्या, सैन्यप्रमुखेन सहितः। यह दिनः समृद्धि, सामरिकी, सांस्कृतिकी, और साहित्यिकी दृष्ट्या राष्ट्रस्य गौरवशीलतां प्रतिस्थापयति। यह सार्वजनिक अवकाशः अस्ति, और समूहः विभिन्न क्रियाकलापानि आयोजयति, जिन्हेः राष्ट्रीय भावना एव राष्ट्रभावना च प्रतिष्ठिता वर्तते। संस्कृतम् (Sanskrit): गणतन्त्रायाः दिने सुखं मनोहरं,प्रजासु शक्तिः विकसतु निरन्तरम्।स्वतंत्रताया श्रद्धाभक्तिसंयुक्ताः,भारतस्य सन्दर्भे विशेषतः नित्यम्। विद्या-विग्नान-संस्कृति-सेवनाय,धर्म-सत्य-शान्ति-प्रेम-सुखाय च।प्रगतिं धर्मे सदा सर्वदा चास्तु,गणतन्त्रे नित्यं समर्थाः सन्तु नः। प्रजासु रक्षाया नृपतीन्द्रा भवन्तु,भूमेर्भाग्यं शृङ्गे सदा समर्थाः।धन्यं भारतं यो नरो जनः सर्वदा,गणतन्त्रादिने सुखमस्तु नित्यम्। युवा शक्तिः सर्वेषाम्, ब्राह्मणस्य विजायी,शूरः क्षत्रियो भूपतिः सुखी वैश्यः श्रीमतां गतिः।शूद्रो धनसहा…

स्वतंत्रता दिनस्य सुरुचिरूपस्य एकादशीं दिनं यः संस्कृते प्रतिवर्षं मन्यते, स गणराज्यदिनः अथवा गणतन्त्रदिनः अस्ति। भारतेऽस्मिन दिने, यादृशं सम्पूर्ण देशवासिनः सम्मिलिताः भवन्ति, यो गणतन्त्र राज्यस्य स्थापनाय भारतीय संविधानस्य प्रारम्भ दिने विशेषेण आचरितः। संविधानेन भारतस्य स्वतंत्रता प्राप्तिकाले स्थापितः गणराज्यः अस्ति, यत्र राजा साक्षरः भारतीयः नागरिकः अस्ति। यह दिनः एकः समर्थनं विशेषं उत्साहपूर्णं ज्ञायते, यो भारतस्य एकत्वं, सामाजिक समरसतां च स्थापयति। इतिहासस्य अनेक घटनाः, अद्वितीया विभूतयः च इतस्मिन दिने स्मरणीयाः भवन्ति, ये योजनायाः योजकाः आसन्। इतिहासप्रेमिभिः, साहित्यकुशलैः, शिक्षायाम्, सर्वत्र सुखदुःखेषु, भारतीयसंस्कृतेषु रुचिभिः, भारतभाषायाः प्रेमिभिः स्वागतं क्रियते एषः दिनः, यो एकः विशिष्टः, एकः समर्थनं पूर्वक सभी भारतीयानां हृदयेषु वसति। इत्येषा भारतीय गणराज्यदिनस्य संस्कृते परिचयः। Sanskrit Poem: गणतन्त्रे दिने सुप्रभातं यात्रा,समृद्धि-कीर्तिः प्रकटीकरोति देशः।स्वतंत्रताया ध्वजवृत्तिरालोक्य,स्वराज्य-सिद्धिं शुभयोगी…

स्वतंत्रता दिनान्तर्गतं, भारतस्य गणतन्त्र दिनं प्रति वर्षं मनामः आचरामः। एषः दिनः महत्त्वपूर्णः अस्ति, जयपूर्वक एकादश दिने माघमासे सम्पन्नः भवति। इतिहासे भारतस्य स्वतंत्रता प्राप्तायां दिने, सन् 1950 मासे जनवर्यां तिथौ भारतीय संघटनं स्थापितम् अस्ति च, तत्र संविधानं अद्य अस्मिन दिने प्रारब्धः भवति। तस्याम् दिने संघटनस्य नगरे राजधानीं सम्प्रेष्य तत्र परिवारः भारतस्य सर्वाङ्गीण विकासे परायणः भवति। भारतीयाः तत्र रंगबिरंगीभूमियां रचयन्ति, सेनायाः परेडम् आयोजयन्ति, एवं अनेकानि सांस्कृतिक कार्यक्रमाणि आयोजयन्ति। इत्यस्मिन दिने समस्त देशवासाः एकत्र समागच्छन्ति और्यज्ञस्य स्मरणपराः भवन्ति, सततं स्वतन्त्रतायाः, सामराज्यायाश्च संस्कृते प्रतिबद्धाः भवन्ति। एतत् दिनं राष्ट्रस्य सर्वेषां सदस्यानां एकत्र आगमनोत्सवः भवति, एकाग्रतायाः, भ्रातृत्वायाश्च उत्कृष्ट अवसरः अस्ति। Sanskrit Poem: गणतन्त्रस्य प्रभाते, सुरज्योतिः समुद्यते।स्वतंत्रता समृद्धिं च, राष्ट्रस्यानुभवामहे॥ जनानां सभा रम्या, संघच्छद्मनि सञ्चरे।भूपतिर्भाग्यसम्पन्नः, युवानां धार्मिको…

स्वतंत्रता दिवसस्य समर्पणं: भारतस्य स्वतंत्रता दिवसः, यः प्रतिवर्षे चतुर्थे दिने माघमासस्य शुक्लपक्षे संपन्नः, समृद्धि-सौभाग्य-शान्तिप्रदः अस्ति। एतस्य दिनस्य महत्त्वं विशेषः भवति, यद्यपि तत्र त्रिदिवसीय-कार्यक्रमाणि भवन्ति। एतस्य अवसरे, समस्त भारतवासिनः सामूहिकं स्वागतं करोति एव। स्वतंत्रता दिवसस्य इतिहासे, वर्ष सन् 1950, एकम् नयस्य आरम्भे सर्वप्रजासुखाय भारतीय संघस्य संविधानं प्रणीतम् अस्ति। एतस्य संविधानस्य अनुसारं, भारतम् सर्वत्र सामाजिकं, राजनीतिकं, आर्थिकं समृद्धि-सौभाग्य-शान्तियुक्तं आचरितुं प्रतिबद्धं आसीत्। सर्वभूतानां स्वतन्त्रतायाः यही स्वप्नं भारतस्य महान् नेता महात्मा गान्धीः प्रेरितः आचरितवान्। Sanskrit Poem:  सूर्योदये सर्वलोकानां विद्युल्लेखाः प्रजास्वतन्त्राः।स्वर्णपुष्पाणि विराजमाना राष्ट्रं जयति गणतन्त्रदिवसे।॥ अभिनंद्य भारतीयान् वीरान् शत्रुनाशन्ति कवचिनीं यथा।प्रजा सर्वेषु विकसत्यन्यत्र देवाः सहाया भवन्तु नः।॥ संघष्ट्रपूजां समर्पयामि धर्मार्थकामानभियुक्तिरूपाम्।सर्वेषां सुखिनो भवन्तु प्राणिनो जयति गणतन्त्रदिने।॥ युगान्तरे सर्वजगतां नृपतिः प्रजासु सर्वेषु सुखं ददातु।भारतीयस्य जननी भूमिर्भाग्यशाली जयतु…

भारतस्य सर्वेभ्यः संयुक्त राज्येभ्यः एकस्मिन दिने स्थापितः राजतंत्रदिनः, अस्मिन् दिने “गणतन्त्र दिवस” इति विख्यातः भवति। यः दिनः 26 जनवरी इति निर्दिष्टः, तस्याम् दिवसे भारतीय संघटना स्वीकृतिः अर्जिता भवति। गणतन्त्र दिवसस्य समारम्भे राष्ट्रपतिः भारतीय संसदि सम्मिलितः होति एव च भूपृष्ठे परेषु समापनेषु एव दृश्यते। यह दिनः भारतीय गणराज्यस्य स्थापनाय स्मृतिस्वरूपः भवति एव च सम्पूर्ण राष्ट्रे बध्यते। इत्थम् गणतन्त्र दिवसः एकम् अत्यन्त महत्त्वपूर्णं घटनास्थलं भवति यः सम्पूर्ण भारतीय जनतायाः सह अभिवादनीयः होति। Sanskrit Poem: गणतन्त्रे समृद्धि-संवृद्धे, जननायक-प्रजाधिकृते।स्वतंत्रतायां विशेषायां, राष्ट्रद्वयाय भारते॥ विराजते सुसंस्कृति-रूपे, सार्वभौमे सुस्थिते।सर्वेभ्यः सुखिनो भवन्तु, गणराज्ये भारते॥ स्वतंत्रताया विजयेन, सुरक्षिता विश्वभूषणा।भूतानां धर्म-संस्थाने, राज्ये राष्ट्रे भारते॥ प्रजासुखे समृद्धिषु, समृद्धे राज्ये राष्ट्रे च।सर्वेभ्यः सुखिनो भवन्तु, गणराज्ये भारते॥ भारतस्य सर्वेऽपि प्रजाः, विविधाः सम्प्रदायवान्।समृद्धिं गच्छन्तु…