Essay On Indian Constitution In Sanskrit
भारतीय संविधानं भारतस्य राष्ट्राध्यक्षत्वे सर्वप्रथमं विधिमानमस्ति। तत्र संविधानस्य प्रारम्भिक विचारणा १९४७ ई. प्रारम्भभूता भविष्यवाणिया वैष्णवो गांधी एव च आसीत्। संविधानस्य संगठनं संसद्भ्यां सङ्घट्टितम् आसीत्। भारतीय संविधानं सर्वप्रथमं योज्यपरीक्षा मेनन्द्रनाथ सेनायोर्ध्ववर्तिनि संसद्भिः प्रारब्धम्। भारतीय संविधानस्य रचना अमेरिकन् भारतीय विद्वान् डा. भीमराव आम्बेदकरेण प्रधानं सन्दर्भमाक्रियते।
संविधानस्य संरचना चतुर्विधं प्रमुखं अस्ति: प्रस्थानम्, अनुवादनम्, प्रस्तावना, विश्वासपत्रम्। प्रस्थानम् संविधानस्य आरम्भविचारा एव च अस्ति। अनुवादनम् संविधानस्य विभागान् अनुवादयति। प्रस्तावना संविधानस्य सारांशं प्रतिपादयति। विश्वासपत्रं संविधानस्य प्रमुखम् संहतिपत्रं अस्ति।
भारतीय संविधानं सर्वेषां संविधानानां लोकमुखं अस्ति। संविधानं यथाशक्ति लोकान् सुरक्षयति। संविधानं विचाराणां प्रत्यक्षकर्ता भारतीय जनता अस्ति। तस्यां प्रस्थितिं प्रति संविधानं सर्वदा निश्चिताम् दर्शयति।
संविधानस्य सर्वप्रथमं महत्त्वं न्यायप्रणालीकार्ये अस्ति। संविधानं भारतस्य लोकतन्त्रं स्थापयति। तत्र न्यायप्रणालीः न्यायस्य आधारं सन्ति। यथा धर्मनिरपेक्षप्रणाली, यातत्त्विकप्रणाली, योग्यप्रणाली, न्यायप्रणाली चेति।
संविधानस्य सम्मतानि अनेकानि भारतीयानां जातिसंप्रदायाणां धार्मिकाणाञ्च धार्मिकसम्प्रदायसंस्थानां धार्मिकसंप्रदायाणाञ्च सम्मतानि अस्ति। संविधानस्य सम्मतानि अनेकानि स्वतन्त्रप्रान्तेषु स्वतन्त्रजनानां स्वतन्त्रसंस्थानेषु यथार्थप्रान्तेषु स्थापितानि अस्ति।
अत्र धर्मनिरपेक्षप्रणाली अस्ति। भारतीय संविधानस्य सम्मतेषु सर्वप्रथमं धर्मनिरपेक्षप्रणाली सम्मता। धर्मनिरपेक्षप्रणाल्यां न्यायप्रणाल्यां बद्ध्वा संविधानं यातत्त्विकप्रणाली संम्मता।
संविधानं सर्वांगिण्यं विशिष्टं अस्ति। संविधानस्य संशोधनं अनिवार्यं यातत्त्विकप्रणाल्या यथा आधुनिकप्रणाल्या सम्मतं अस्ति।
