Essay on Science and Technology In Sanskrit
विज्ञानं च ताम्स्थापयति प्रौद्योगिकी च धात्री जगतः। सा युगं युगं परिपालयति विकासम्। विज्ञानं च प्रौद्योगिकी च मानवस्य शक्तिमान्तरम् प्रस्तुत्य च तत्कारणं च सर्वेषां प्रयोजनम् साधयतः।
संस्कृते विज्ञानं च प्रौद्योगिकी च “विज्ञानम्” इत्यभिधीयते, यद्यपि ते द्वारे परस्परं विभागमपि क्रियते। विज्ञानं विषयाणां तत्त्वज्ञानम् अस्ति, अतः तद्विषये सिद्धान्ताः, अपेक्षास्तुभावना इत्यादयः प्रसिद्धाः भवन्ति। प्रौद्योगिकी तु कर्मशास्त्रम्, अस्य विषये उपकरणाणि, तत्त्वानि, उपयोगाः च तत्र प्रधानाः भवन्ति। तद्युगे संस्कृतभाषायां विज्ञानप्रौद्योगिक्योः विकासः प्रतिदिनं विकसति, संस्कृतं च तत्र समर्थं भवति विज्ञानेन प्रौद्योगिक्या च अन्वेषणे।
प्राचीनकाले अत्र भारतदेशे विज्ञानप्रौद्योगिक्योः प्रज्ञां प्राप्तवान् ऋषिमुनयः, यान्त्रिककार्यकर्तारः च। मानवीयस्य संस्कृतस्य विकासे ते महत्त्वपूर्णं योगदानं दद्रुः। संस्कृते विज्ञानप्रौद्योगिकीयानां शब्दानां अनुवादः कश्चन अवश्यं क्रियते, तत्र अनुवादकेन शास्त्राणां विशेषतः तत्त्वज्ञानस्य सहजतया परिचयः क्रियते। तथा हि समृद्धसंस्कृतभाषायां विज्ञानप्रौद्योगिक्यां समग्रं आस्ति।
आधुनिकयुगे अधुनावधिकेषु भारतदेशस्य शैक्षणिकसंस्थासु विज्ञानप्रौद्योगिकीयाणां प्रसारः च संस्कृतेन भाषया क्रियते। अतः विज्ञानप्रौद्योगिकीयाणां सङ्कलनं, प्रकाशनं च संस्कृतेन क्रियते। तत्र विज्ञानकाराः, अध्यापकाः, विद्यार्थिनः समागता भवन्ति विज्ञानप्रौद्योगिकीयाणां आधुनिकसंस्कृतभाषायां प्रकाशनं क्रियते।
संस्कृतेन विज्ञानप्रौद्योगिकीयाणां अध्ययनं, अनुसन्धानं च समर्थं क्रियते। संस्कृते लब्ध्वा विज्ञानप्रौद्योगिकीयाणां सारं, संस्कृतारम्भजयस्य आनंदं च साधयेत्। तस्य स्थानिकविज्ञानम्, गणितम्, कंप्यूटरविज्ञानं, चिकित्साशास्त्रं च संस्कृतेन प्रकाशितं भवति। तत्र आधुनिकस्य विज्ञानप्रौद्योगिकीयाणां संस्कृतेन प्रकाशनं विविधकरोति।
अत्र संस्कृतभाषया विज्ञानप्रौद्योगिकीयाणां अध्ययनं प्रस्तुतं कृत्यं सर्वानुग्रहकं च भवति। एवं विज्ञानप्रौद्योगिकीयाणां संस्कृतेन प्रकाशनं लभते च यान्त्रिकीयं वैज्ञानिकं च जगति।
